Як на днях паведаміў старшыня Федэрацыі хакею РБ і па сумяшчальніцтве міністр унутраных спраў Уладзімір Навумаў, у сталіцы ў гэтым годзе пачнецца будаўніцтва новага лядовага палаца. Трыбуны чарговай лядовай арэны будуць умяшчаць аж 7,7 тысячы гледачоў, а ўзвядуць яе “ў самыя кароткія тэрміны” з разлікам на правядзенне ў краіне ў 2014 годзе чэмпіянату свету па хакеі.
Сотні тысяч беларусаў не могуць купіць валюту ў абменніках. Цэны на асобныя прадукты падскочылі на 40-50 адсоткаў, не гаворачы пра прамысловыя. Шматлікія прадпрыемствы прыпыняюць вытворчасць і адпраўляюць сваіх супрацоўнікаў у адпачынкі, якія не аплачваюцца. А дзяржава плануе без праблем выдзеліць некалькі дзесяткаў мільёнаў долараў на чарговы лядовы палац.
Чэмпіянат свету 2014 года нашай уладзе вельмі карціць правесці ў сваёй краіне, а вось як без вялікіх страт і непапраўных наступстваў пражыць 2009 і 2010 гады — самыя цяжкія па прагнозах шматлікіх аналітыкаў — пакуль нашы “вярхі” не ведаюць. І, што самае сумнае, пэўна, не хочуць ведаць.
Старшыня Беларускага Кангрэса дэмакратычных прафсаюзаў (БКДП) Аляксандр Ярашук нядаўна публічна выступіў з ініцыятывай неадкладна стварыць Антыкрызісны камітэт ці аднайменную групу, у якую ён прапануе прыцягнуць “інтэлектуальны патэнцыял дзеючых практыкаў і экспертаў-эканамістаў, у тым ліку і незалежных”.
На думку Ярашука, пакуль з боку ўлад адзначаецца жаданне абмежавацца паўмерамі, што праяўляюцца ў прыцягненні крэдытных рэсурсаў і ў наяўнасці цэлых “стосаў” заяў, якія супакойваюць насельніцтва, раз’юшанае навагоднімі “падарункамі” ад Нацбанка.
Між тым, як распавёў “Тут і цяпер” Аляксандр Ярашук, у нас ёсць унікальны шанс выйсці з крызісу моцнай і вельмі цікавай краінай:
— Уінстан Чэрчыль у свой час сказаў, што “любы крызіс нясе не толькі негатыў, але і новыя магчымасці”. У цяперашняй улады ёсць магчымасці кансалідаваць беларускае грамадства, падаць руку апазіцыі, яе лепшым інтэлектуальным сілам і такім чынам разам пераадолець гэтую навалу. Апошняя павінна, па вялікім рахунку, нас усіх аб’яднаць.
Улада падобную ідэю традыцыйна ўспрыняла па-свойму. Быў складзены праект плана дзеянняў па развіцці краінавага маркетынгу Беларусі, які павінен быць распрацаваны да 1 лютага гэтага года. У склад міжведамаснай працоўнай групы сярод іншых увайшлі і прадстаўнікі сацыялагічнай лабораторыі “Новак”, а таксама аналітычнага цэнтра “Стратэгія”.
Кіраўнік “Стратэгіі” Леанід Заіка даў нашаму выданню эксклюзіўны каментар на вышэй абазначаную тэму:
— Адразу скажу, што я эканаміст, а не маркетолаг. Ад нашага цэнтра ў рабоце названай групы павінен удзельнічаць Яраслаў Раманчук. Але і ён агаворвае свой удзел шматлікімі сур’ёзнымі перадумовамі.
А план па краінавым маркетынгу складалі не эканамісты. І ўвогуле ён будуецца на пустым месцы. Не гэтым зараз павінна займацца наша краіна.
На думку вядомага эканаміста, цяпер было б вельмі дарэчы стварыць Антыкрызісны камітэт:
— Я нават прапанаваў бы зрабіць два такія камітэты. Адзін — па грашовай альбо манетарнай палітыцы, другі — па бюджэтнай палітыцы. Прычым уключыў бы туды не только айчынных незалежных прасунутых эканамістаў, але і замежных. Такіх, як, напрыклад, былы дарадца расійскага прэзідэнта па эканоміцы Андрэй Іларыёнаў ці Марэк Дамброўскі, член антыкрызіснага польскага ўрада Лешэка Бальцаровіча на пачатку 90-х гадоў мінулага стагоддзя.
Для арганізацыі такіх камітэтаў патрэбны толькі палітычная воля ўлады ды невялічкія грошы — дзесьці кошт аднаго “Майбаха”, які можна рэквізаваць у “жулікаватага” бізнесоўца (жарт).
Сітуацыя складваецца без лішніх жартачак такім чынам, што без падобных камітэтаў нам усё цяжэй будзе абыходзіцца.
Беларускі ўрад зараз знаходзіцца ў стане глыбокай разгубленасці. Не здолелі нават як след правесці ўжо сумна вядомую дэвальвацыю. Можна было хаця б некалькі месяцаў 2009 года пачакаць, каб насельніцтва так не рванула за валютай. Усе ж выдатна ведаюць, што на пачатку новага года нашым людзям трэба адпачыць ад любых катаклізмаў. А тут яго фактычна разбудзілі і раз’юшылі.
Цяпер урад баіцца вырашаць любыя больш-менш сур’ёзныя пытанні. У вялікіх дзяржаўных чыноў паралізавана воля. Ды і штаны іх, вобразна кажучы, занадта працёрліся. Надышоў час саступаць маладым і здольным знаходзіць выйсце з самай цяжкай сітуацыі.
Нацыянальны банк таксама значна страціў уласную самастойнасць. З гэтай гвалтоўнай дэвальвацыяй на яго проста “наехалі” і прымусілі правесці яе насуперак усім эканамічным законам.
У сённяшняй сітуацыі выйграў толькі адзін бок — экспарцёры, якія захацелі есці бутэрброды з ікрой. І з дапамогай лабісцкай палітыкі гэтыя бутэрброды яны атрымалі. Астатнім дасталіся ледзь не аднамомантная інфляцыя мінімум як у 25 адсоткаў і бутэрброды, не заўсёды нават і з маслам.
Цяпер, як лічыць Заіка, ёсць толькі два варыянты развіцця падзей:
— альбо ўлада адважваецца на шырокі дыялог з грамадствам і асабліва яго найбольш адукаванай і падрыхтаванай да крызісных з’яў часткай,
— альбо спрацоўвае эфект даміно. Пасля абясцэньвання грашовых укладаў насельніцтва і павышэння цэн на прамысловыя і харчовыя тавары краіне пагражаюць беспрацоўе, закрыццё прадпрыемстваў і г.д.
Праўда, для пачатку нашым людзям трэба ўсё ж такі шчыра патлумачыць, чаму ў “дрэннай і слабай амерыканскай эканоміцы” долар ледзь не з кожным днём мацнее, а ў “беларускай моцнай унікальнай эканоміцы” нацыянальная грашовая адзінка пачала хутка слабець.
У сувязі з усім вышэйсказаным застаецца адзінае пытанне: ці пагадзіцца ўлада наладзіць такі паўнавартасны дыялог з беларускім грамадствам, ці пойдзе на стварэнне Антыкрызіснага камітэта, ці захоча НА САМАЙ СПРАВЕ прыцягваць да кіравання краінай у сённяшніх вельмі няпростых умовах незалежных эканамістаў і экспертаў?
Палітолаг Генадзь Лойка лічыць, што на такі варыянт развіцця падзей спадзеву няшмат:
— Для гэтага дыялога ўладзе неабходна ў тэрміновым парадку перавыхаваць сябе, адмовіцца ад “усемагутнага” я. Нават у публічным звароце да беларускага электарату Аляксандр Лукашэнка робіць упор на сваё меркаванне па тым ці іншым пытанні. “Я б не рэкамендаваў бегчы і скупляць тавары”, “Я б не раіў здымаць грошы з банкаўскіх рахункаў”. Але мы ўсе выдатна помнім, да чаго прывялі яго нядаўнія асабістыя абяцанні не дэвальваваць беларускі рубель у бліжэйшай будучыні.
Да таго ж спробы наладзіць паўнавартасны дыялог з апазіцыяй ужо былі. Пад эгідай АБСЕ некалькі гадоў таму ўлады і апазіцыя паспрабавалі зварганіць нейкі калегіяльны дарадчы орган. Скончылася ўсё вялікім пшыкам.
Цяпер наш лідэр падчас аднаго і таго ж (!!!) спічу абвяшчае пра заяўляльны прынцып распачынання сваёй справы для ініцыятыўных грамадзян, а потым адразу ж папярэджвае іх аб крымінальнай адказнасці ў выпадку невыканання пэўных умоў гаспадарання!
“Зверху” шмат загаварылі пра своеасаблівую “новую эканамічную палітыку”, якая заключаецца ў шматлікіх вольнасцях для прадпрымальнікаў. І тут жа намеснік міністра эканомікі Уладзімір Адашкевіч публічна заяўляе, што «мы іх (прадпрымальнікаў — В. А. ) прымусім адкруціць цэны назад, калі для іх павышэння не было аб’ектыўных падстаў”.
Другі высокі службоўца — старшыня Нацыянальнага банка Пётр Пракаповіч — прызнаўся, што “на руках у насельніцтва можа знаходзіцца ад 2 да 20 млрд даляраў у розных валютах”. І, маўляў, навошта іх захоўваць “у панчохах”, калі можна занесці ў банкі і атрымаць шалёны прыбытак.
На гэтых “угаворваннях” антыкрызісныя захады і праграмы пакуль у асноўным і заканчваюцца. Беларусы ж цяпер больш шалеюць ад грашовай палітыкі таго ж Нацбанка і ўрада ў цэлым.